Το αρνάκι δεν λείπει από το πασχαλιάτικο τραπέζι της Κιμώλου κάθε Λαμπρή. Όμως δεν είναι εκείνο που πρωταγωνιστεί. Προϊόντα ζύμης με πολύ απλά υλικά είναι εκείνα που κερδίζουν τις προτιμήσεις και τις γευστικές εντυπώσεις.
Τα χλωροτύρια μανούρα και μυζήθρα που τα παλιότερα χρόνια παραγόντουσαν ουσιαστικά την άνοιξη χάρη στην αυξημένη γαλακτοφορία των αιγοπροβάτων με εντελώς φυσικό τρόπο, τα αυγά, ο μάραθος, το μέλι, η κόκκινη κολοκύθα και βέβαια η ζύμη που ανοίγεται και πλάθεται στο χέρι, αποτελούν τις βασικές μαγειρικές πρώτες ύλες που μεταμορφώνονται γευστικά στα χέρια της επιδέξιας κιμουλιάτισσας μαγείρισσας .
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΤΥΡΕΝΙΕΣ
Μαζί με την πασίγνωστη πλέον λαδένια έγιναν στα πρόσφατα χρόνια σημαιοφόροι των παραδοσιακών γεύσεων του νησιού. Με χαρακτηριστικό σχήμα μισάνοιχτου φακέλου και ιδιαίτερη γεύση που δεν έχει την παραμικρή σχέση με αντίστοιχα προϊόντα σφολιάτας, τις βρίσκει κανείς στους φούρνους της Κιμώλου όλο τον χρόνο. Τον Αύγουστο μάλιστα που η βραδινή διασκέδαση αργεί να τελειώσει, τι καλύτερο ειδικά για τους νέους να πάνε τα ξημερώματα για ύπνο έχοντας γευτεί ζεστή και φρέσκια αυτή την πεντανόστιμη παραδοσιακή πιτούλα.
ΜΑΡΑΘΕΝΙΕΣ η ΑΜΑΡΑΘΕΝΙΕΣ κατά το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα
Παραλλαγή της τυρένιας με προσθήκη ψιλοκομμένου μάραθου που βλασταίνει μόνος του χωρίς καλλιέργεια τώρα την άνοιξη και έγινε μαζί με την τυρένια αναπόσπαστο κομμάτι του πασχαλινού τραπεζιού και της ιδιαίτερης γαστρονομικής παράδοσης του νησιού. Ο μάραθος όπως όλα τα αρωματικά φυτά περιέχει αιθέρια έλαια. Η γεύση και η μυρωδιά αυτού του καταπληκτικού εδέσματος ξετρελαίνει μύτη και ουρανίσκο. Σε παλιότερα χρόνια η αρωματική οσμή που αναδυόταν από τους παραδοσιακούς σπιτικούς ξυλόφουρνους γινόταν πειρασμός πραγματικός για όσους προσπαθούσαν να κρατήσουν την αυστηρή νηστεία του μεγάλου Σαββάτου και να μεταλάβουν το βράδυ μετά την ανάσταση. Πολλοί ήταν αυτοί που υπέκυπταν στον πειρασμό έχοντας πίσω τους και μια εντελώς λιτοδίαιτη σαρακοστή.
ΚΟΛΟΚΥΘΕΝΙΕΣ ή αλλιώς ΦΛΑΟΥΝΕΣ
Στα πρόσφατα χρόνια έχει περιοριστεί η συμμετοχή του συγκεκριμένου εδέσματος στο πασχαλιάτικο τραπέζι, προφανώς γιατί έχει περιοριστεί η παρουσία της κόκκινης κολοκύθας στις γευστικές επιλογές της καθημερινότητας των ανθρώπων. Κατά την ταπεινή μου γνώμη αυτό το καταπληκτικό ‘’κιμουλιάτικο καλτσόνε’’ με την γλυκιά σε γεύση κόκκινη κολοκύθα, τον αρωματικό μάραθο και το παραδοσιακό τυρί με την ιδιάζουσα γεύση, αποτελεί επιτομή υψηλής γαστρονομικής εμπειρίας. Εύχομαι να επιστρέψει δυναμικά στα τραπέζια των ανθρώπων του νησιού κι όχι μόνο το Πάσχα. Μαγειρική σημαίνει εξ ορισμού γευστικός πειραματισμός. Οφείλω να πω ωστόσο ότι διάφορες κολοκυθόπιτες με πράσινο κολοκύθι που ταξιδεύουν στο διαδίκτυο σαν παραδοσιακές της Κιμώλου όσο νόστιμες και να είναι, δεν σχετίζονται με τις παραδοσιακές κολοκυθένιες.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΕΛΟΠΙΤΑ
Την άνοιξη οι μέλισσες έχουνε πολύ δουλειά. Και το ευλογημένο γλυκόχρυσο μέλι που παράγουν γίνεται βασική ύλη για το πιο παλιό cheesecake στον ελλαδικό χώρο με παράδοση που χάνεται στους αιώνες. Ιδιαίτερα προσφιλές στο νότιο Αιγαίο είτε σαν γλυκά πιτάκια (καλτσούνια) στην Κρήτη, είτε σαν γλυκό ταψιού ιδιαίτερα αγαπημένο στην Κίμωλο και την γειτονική Σίφνο. Μιλάμε για το απόλυτο πασχαλινό επιδόρπιο με απαράμιλλη αρωματική γλύκα που την ερωτεύεται ο ουρανίσκος με την πρώτη μπουκιά. Αν ξεκινήσεις από το πρωί της Λαμπρής ν’ ανταλλάσσεις ευχές τσιμπολογώντας όλα αυτά τα υπέροχα καλούδια τσουγκρίζοντας παράλληλα το ποτήρι του κρασιού, που να βρεις διάθεση για κρεοφαγία το μεσημέρι.. Όταν φτάσει το λαμπριάτικο κρέας στο τραπέζι αισθάνεσαι ότι έχεις ήδη ‘’νετάρει’’.
ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΚΟΥΝΙΑΣ
Χάνεται στο χρόνο το πασχαλινό έθιμο με το δέσιμο της παραδοσιακής κούνιας ανήμερα το Πάσχα στον Κάμπο την κεντρική πλατεία του χωριού της Κιμώλου. Όχι μόνο για ν’ ανταμωθούν και ν’ ανταλλάξουν ευχές οι κάτοικοι του νησιού με τους πασχαλινούς επισκέπτες, αλλά και για να κουνήσουνε τα παλληκάρια τις κοπελιές και να ‘’δέσουνε’’ τα ειδύλλια. Και τραγουδούσε με νόημα η κοπελιά στον καλό της.
Του κουνιστή που με κουνεί του πρέπει μια τυρένια
του πρέπει μια μελόπιτα και μια μαραθένια
Τι άλλο θα ‘θελε να πρέπει δεν το λέμε μέρα που ‘ναι, τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται.
Η ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ
Η αυτάρκεια και η ευρηματικότητα που γεννούσε η φτώχεια σε παλιότερους καιρούς έκανε τους ανθρώπους να δίνουνε μαγικές διαστάσεις στα ελάχιστα υλικά που είχανε στη διάθεση τους προκειμένου να δώσουνε ελπίδα και νοστιμιά στη δύσκολη ζωή τους. Ας μην το ξεχνάμε τις μέρες που περνάμε σήμερα. Η κατανόηση των εθιμικών παραδόσεων και η ιστορία γενικότερα (θα λέω πάντα πως:) είναι ένα ταξίδι από το παρελθόν στο μέλλον με όχημα το σήμερα και μια ανεκτίμητη βιωματική εμπειρία
Όσοι θέλετε να βρείτε τις παραδοσιακές συνταγές της Κιμώλου και να δοκιμάσετε να τις φτιάξετε, δεν έχετε παρά να μπείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του δήμου, kimolos.gr, να πατήσετε πληροφορίες, στο μενού που θα εμφανιστεί, κλικάρετε κουζίνα συνταγές και κατεβάζετε την έκδοση συνταγές της Κιμώλου σε μορφή pdf.
Η καθηγήτρια μαθηματικών Φιλένα Βενάρδου τον καιρό που υπηρετούσε στην Κίμωλο με την συνδρομή των μαθητών του γυμνασίου-λυκείου Κιμώλου όχι μόνο κατέγραψαν τις τοπικές συνταγές, αλλά γύρισαν και σπίτι σπίτι για να δουν πως μαγειρεύονται, πως είναι στην αυθεντική τους όψη και εκδοχή και τι γεύση έχουν.
Ότι διεγείρει τις αισθήσεις παράγει πολιτισμό. Όχι μόνο μάτια και αυτιά αλλά και τον ουρανίσκο τέρποντας σώμα και ψυχή. Κι αυτό το βιβλιαράκι είναι μια αυθεντική κατάθεση της Κιμουλιάτικης ψυχής πολλών γενεών.
Εύχομαι Καλή Ανάσταση, Χρόνια Πολλά σε όλο τον κόσμο και καλύτερες μέρες να φωτίσουν το μονοπάτι της ζωής μας από ‘δω και πέρα.
